به لحاظ حقوقی دولت فعلی عراق جانشین رژیم پیشین است تعهدات و حقوق دولت بعثی طبق اصل جانشینی دولت‌ها به دولت تازه عراق انتقال یافته می‌شود. بنابراین دولت کشور عزی
غرامتی که باید پرداخت شود
عبارات مهم : ایران
به گزارش ایسنا، حیدر العبادی – نخست وزیر عراق – در تصویر العمل به از سرگیری تحریم های آمریکا علیه کشور عزیزمان ایران گفت که «ما مخالف وضع تحریم علیه کشور عزیزمان ایران هستیم ولی بغداد به منظور حمایت از ملت عراق به این تحریم ها پایبند خواهد بود.» همچنین فائق الشیخ علی، نماینده مجلس عراق و رهبر «حزب مردمی اصلاح» عراق در جدلی شبکۀ اجتماعی توییتر با محمود صادقی نماینده مجلس ایران، خواستار پرداخت غرامت به کشته شدگان عراقی به دست القاعده از سوی کشور عزیزمان ایران شده است است.
برای یادآوری تاریخی به مسئولان عراقی و ملت مطالبه گر کشور عزیزمان ایران باید به توضیح مفهوم «غرامت جنگی» پرداخت و سپس به میزان خسارت هایی که دولت بعثی عراق بر کشور عزیزمان ایران تحمیل کرد اشاره داشت و در نهایت یکی از بندهای قطعنامه ۵۹۸ را به مقامات فعلی عراق یادآور شد که در این بند شرکت ملل بر پرداخت غرامت جنگی از سوی عراق به کشور عزیزمان ایران تأکید کرده است.
غرامتی که باید پرداخت شود
غرامت جنگی چیست؟
غرامت، مجازاتی است که در مورد دولت های شکست خورده به منظور کم کردن استعداد جنگی آن ها جهت سال های متمادی به کار برده می شود و هم کمکی به بازسازی کشورهای پیروز در جنگ هست. به عبارت دیگر، غرامت تاوانی است که کشورهای پیروز، از کشورهای شکست خورده به خاطر خطاها و بی عدالتی هایی که آن ها پیش از جنگ یا در جنگ مرتکب شده است اند، مطالبه می کنند.
به لحاظ حقوقی دولت فعلی عراق جانشین رژیم پیشین است تعهدات و حقوق دولت بعثی طبق اصل جانشینی دولت‌ها به دولت تازه عراق انتقال یافته می‌شود. بنابراین دولت کشور عزی
غرامت غالباً به صورت کالاهای سرمایه ای (کارخانه، ماشین آلات، لکوموتیو، تراکتور، کامیون و …) پرداخت می شود که از خاک ملت شکست خورده انتقال یافته می شود و جانشین کالاهایی می شود که در جنگ نابود شده است اند، ولی ممکن است که به صورت پول هم دریافت شود. (۱)
پرداخت غرامت از سوی متجاوز، یکی از رویه های حقوق بین الملل و مهم پذیرفته شده است در نظام بین المللی هست. از جمله مصادیق این رویه در قرن بیستم، پرداخت غرامت از سوی آلمان بعد از جنگ جهانی اول و دوم، پرداخت غرامت از سوی یوگسلاوی به خاطر تجاوز به حقوق مردم بوسنی، و پرداخت غرامت از سوی عراق به خاطر تجاوز به خاک کویت است.
از ابتدای جنگ تحمیلی، «پرداخت غرامت از سوی متجاوز» یکی از شرایط کشور عزیزمان ایران جهت پذیرش صلح و خاتمه دادن به جنگ بود، ولی مهم ترین آن ها نبود. گرچه حتی هیچ گاه پیشنهادی جهت تأمین این خواسته به صورت مجزا از سایر شرایط هم مطرح نشده است.
شرایطی که کشور عزیزمان ایران همواره جهت پذیرش صلح عنوان کرد
غرامتی که باید پرداخت شود
خروج متجاوز از کلیه مناطق اشغال شده است بدون هیچ قید و شرطی.
شناسایی متجاوز و محکومیت آن.
کیفر و تأدیب متجاوز.
به لحاظ حقوقی دولت فعلی عراق جانشین رژیم پیشین است تعهدات و حقوق دولت بعثی طبق اصل جانشینی دولت‌ها به دولت تازه عراق انتقال یافته می‌شود. بنابراین دولت کشور عزی
پرداخت غرامت و خسارت جنگ از سوی متجاوز.
بازگشت پناهندگان به کشورشان. (۲)
پرداخت غرامت به معنای آن است که یک طرف بپذیرد متجاوز بوده هست. به عبارت دیگر پرداخت غرامت مستلزم بازگشت دو کشور به مرزهای بین المللی، شناسایی متجاوز و مسئولیت او بود؛ ولی تا وقت صدور «قطعنامه ۵۹۸»، نه در پیشنهادات صلح دبیرکل شرکت ملل متحد (اولاف پالمه) و نه در پیشنهادات صلح هیأت های صلح میانجی خبری از شرط نخست ایران، خروج بی قیدوشرط متجاوز از مناطق اشغال شده است نبود. اولاف پالمه، به هر دو دولت کشور عزیزمان ایران و عراق پیشنهاد کرد که «مساعی جمیله خود را در جهت کمک به حل مسالمت آمیز برخورد میان دو کشور به کار بندند» (۳)
غرامتی که باید پرداخت شود
قطعنامه ۴۷۹ شورای امنیت (۶ مهر ۵۹) بدون درخواست از عراق جهت بازگشت به مرزهای بین المللی،از دو کشور خواست که بلافاصله از توسل زیاد به قوه قهریه بپرهیزند و اختلافات خود را از راه های مسالمت آمیز و طبق اصول عدالت و حقوق بین الملل حل کنند. (۴)
هیأت های میانجی نیز خواستار توقف جنگ و شروع مذاکره بین دو کشور بودند،درحالی که با توجه به حضور عراق در خاک ایران،چنین چیزی امکان پذیر نبود و تضمین کننده خواست عراق بود.پس از عدم پذیرش قطعنامه ۴۹۷ از سوی ایران،محمدعلی رجایی نخست وزیر، در صحبت خود در شورای امنیت در روز ۲۶ مهر ۱۳۵۹، مواضع کشور عزیزمان ایران را نسبت به این قطعنامه اعلام کرد.
اعلام عراق به عنوان آغازگر جنگ
۱۱ سال بعد از تهاجم عراق به کشور عزیزمان ایران و سه سال و سه ماه بعد از برقراری آتش بس در مرزهای کشور عزیزمان ایران و عراق در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷، و درحالی که عراق با تنبیه شورای امنیت شرکت ملل متحد به علت تجاوز به کویت روبه رو شده است بود،خاویر پرز دکوئیار،دبیرکل شرکت ملل،پس از دریافت گزارش دو کشور عراق (۷ شهریور ۱۳۷۰) و کشور عزیزمان ایران (۲۴ شهریور ۱۳۷۰) و مطالعه و ارائه این مستندات به یک گروه کارشناسان خبره بلژیکی به گزینش خود، در ۹ دسامبر ۱۹۹۱ (۱۸ آذر ۱۳۷۱) گزارش نهایی خود را حاضر و به شورای امنیت شرکت ملل ارائه داد.
معرفی عراق به عنوان مسئول و آغازگر جنگ، از منظر حقوقی دارای پیامدهای بسیار مهمی جهت جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران هست؛ آیا که از یک سو نشان می دهد که جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در دفاع از تمامیت ارضی و موجودیت خویش در برابر تجاوز عراق بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد، مختار و محق بوده هست. در واقع، معرفی عراق به عنوان آغازگر جنگ حقانیت کشور عزیزمان ایران را در طول جنگ به اثبات رساند. از سوی دیگر از منظر حقوق بین الملل و منشور ملل متحد، شورای امنیت شرکت ملل بعد از معرفی متجاوز بایستی کارها مورد نیاز را جهت آخر جنگ، تخلیه خاک کشور اشغال شده، دریافت غرامت از متجاوز و تنبیه متجاوز انجام دهد.
سردار حسین علایی از فرماندهان دوران دفاع مقدس که ریاست ستاد یکسان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ را بر عهده داشت است با اشاره به گزارش شرکت ملل اطراف برآورد میزان غرامتی که دولت فعلی عراق باید به کشور عزیزمان ایران بپردازد می گوید: «۵۰ شهر و ۴۰ هزار روستای کشور عزیزمان ایران بر اثر جنگ خسارت دیده اند و مجموعا دو سوم جمعیت کشور عزیزمان ایران در معرض جنگ بوده اند.
میزان غرامتی که عراق باید به کشور عزیزمان ایران بپردازد
این گزارش شرکت ملل تصریح کرده است که عراق ۵۰۰ هزار اصله خرما را تعمدا قطع کرده است و تخریب مهندسی فراوانی در خاک کشور عزیزمان ایران انجام داده هست. این هیأت خسارت مستقیم را مبلغ ۹۹ میلیارد دلار و خسارت غیرمستقیم آن را ۱۵۰ میلیارد دلار و مجموعا ۲۴۹ میلیارد دلار اعلام کرده هست. متعاقب این گزارش کشور عزیزمان ایران میزان خسارت خود را ۱۰۰۰میلیارد دلار اعلام کرد. اگر چه شرکت ملل میزان خسارت کشور عزیزمان ایران در جنگ تحمیلی را رسما اعلام کرد ولی قطعنامه ۵۹۸ هیچ سازوکاری را جهت پرداخت خسارت به کشور عزیزمان ایران تعیین نکرده هست. به لحاظ حقوقی دولت فعلی عراق جانشین رژیم پیشین است و تعهدات و حقوق دولت بعثی عراق طبق اصل جانشینی دولت ها به دولت تازه عراق انتقال یافته می شود. بنابراین دولت کشور عزیزمان ایران باید خسارت جنگ تحمیلی را از دولت فعلی عراق دریافت کند.
به هر حال عدم پیگیری دریافت خسارت جنگ باعث از بین رفتن مبانی حقوقی دریافت غرامت نمی شود. مجلس شورای اسلامی می تواند با تشکیل کمیسیون به عنوان نمایدگان ملت کشور عزیزمان ایران از دولت کشور عزیزمان ایران بخواهد تا این قضیه را پیگیر ی کند. (۶)»
مجموع خسارات وارده ناشی از جنگ در صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران
طبق گزارش شرکت ملل در مورد غرامت کشور عزیزمان ایران در جنگ تحمیلی، تأسیسات نفتی کشورمان بارها مورد هجوم قرار گرفتند. از جمله پالایشگاه آبادان، که یکی از بزرگترین پالایشگاه های دنیا هست، به طور قابل توجهی تخریب شد. انهدام حوزه های نفتی و گازی جزیره خارک، که بزرگ ترین تأسیسات بارگیری نفتی دنیا هست، به شدت آسیب دید و توانایی کشور عزیزمان ایران جهت ایجاد منابع کافی جهت برطرف نیازهای ملی به شدت کم کردن یافت. (۷)
مجموع خسارات وارده ناشی از جنگ به لحاظ عدم تولید، استخراج، پالایش و فروش نفت و فراورده های آن بالغ بر دو هزار و ۴۸۷ میلیارد ریال برابر با ۱/۳ میلیارد دلار بوده هست. (۸)
در همین رابطه سردار محمد باقر نیکخواه بهرامی که در دوران دفاع مقدس به مدت چند سال مسؤول تبلیغات جبهه و جنگ «قرارگاه کربلا» و از سال ۶۴ به بعد نیز فرمانده جنگ های نوین قرارگاه خاتم الانبیا (ص) بوده هست، در گفت وگو با خبرنگار سرویس «فرهنگ حماسه» ایسنا، با اشاره به اینکه یکی از بندهای «قطعنامه ۵۹۸» عنوان پرداخت غرامت جنگی از سوی کشور عراق به کشور عزیزمان ایران هست، توضیح داد: بعد از آخر هشت سال دفاع مقدس و پذیرش قطعنامه ۵۹۸، متأسفانه یکی از بندهای این قطعنامه که همان عنوان پرداخت غرامت جنگی عراق به کشور عزیزمان ایران بود بنا به دلایلی تاکنون اجرایی نشده و همچنان مسکوت مانده است.
پرداخت غرامت مهر تایید مضاعفی بر جنایت متجاوز است
سردار نیکخواه بهرامی پیشنهاد کرد: کشور عزیزمان ایران در قالب دادخواست های متعدد در «لاهه» شرکت ملل و پیگیری مستمر دستگاه هایی از قبیل وزارت دادگستری، وزارت خارجه، معاونت حقوقی ریاست جمهوری و سایر ارگان های مسئول باید در جلسات داخلی و بین المللی عنوان پرداخت غرامت را به صورت خاص پیگیری کند تا به آخر خوبی برسد آیا که پرداخت غرامت از سوی کشور عراق به کشور عزیزمان ایران مهر تایید مضاعفی بر جرم و جنایت متجاوز هست؛ همانگونه که در اتفاق تروریستی هواپیمای مسافربری کشور عزیزمان ایران که آمریکا آن را سرنگون کرد؛ پرداخت غرامت از سوی کشور آمریکا ثابت کرد که آن کشور در این اتفاق گناه کار و مسئول بوده هست. بعد یکی دیگر از مزایای پیگیری غرامت به اثبات رساندن حقانیت کشور عزیزمان ایران است.
این فرمانده دوران دفاع مقدس در آخر یادآور شد: آمریکا از طریق منابع نفتی کشورعراق مستقیما بدهی، هزینه های و غرامت جنگ خود و کشور کویت را در اشغال کویت به وسیله عراق برداشت کرد. این دوگانگی واکنش‌ها دنیا و شرکت ملل و شورای امنیت بیانگر آن است که هرجا منافع خودشان در نظر باشد حقوق حقه دیگران را نادیده خواهند گرفت. مسأله پرداخت غرامت نیز یکی از حقوق حقه کشور عزیزمان ایران است ولی چون با منافع آمریکا سازگار نیست از سوی شورای امنیت شرکت ملل نیز با جدیت پیگیری نمی شود. (۹)
مرحوم حسین اردستانی، مدیر مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و استاد درس تحولات سیاسی – اجتماعی کشور عزیزمان ایران در گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در رابطه با روند دریافت غرامت از دولت عراق می گوید:روی کار آمدن دولت مردمی در عراق که در دوران جنگ با صدام نیز جزو متحدین کشور عزیزمان ایران بودند، روند دریافت غرامت را کندتر می کند. بعضاً هنگامی که عنوان پرداخت غرامت به کشور عزیزمان ایران مطرح شده،کارشناسان و نخبگان عراقی،به وضع نامناسب کشور و شرایط تحریم اشاره کرده اند و گفته اند که قادر به پرداخت غرامت نیستیم و با ما مدارا کنید. حتی این عنوان را عنوان می کردند که غرامت را ببخشید. ولی جمهوری اسلامی هیچ وقت، موافقت خود را با بخشش غرامت اعلام نکرده و تنها مراعات شرایط خاص کشور عراق را کرده هست. (۱۰)
منابع و مآخذ:
۱- فرهاد درویشی، کتاب جنگ کشور عزیزمان ایران و عراق پرسش ها و پاسخ ها، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ هفتم، ۱۳۹۰.
۲- اکبر هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، (خاطرات ۱۳۶۰)، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۷۸، ص ۳۹۵.
۳- روزنامه اطلاعات، ۳۱ /۶ /۱۳۸۶، ص ۱۲.
۴- حسین علایی، روند جنگ کشور عزیزمان ایران و عراق، جلد اول، تهران: نشر مرز و بوم.
۵- محمد فردی تاکند، بررسی «پیشنهاد پرداخت غرامت جنگ به ایران»، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، (۱۳۹۴).
۶- حسین علایی، روند جنگ کشور عزیزمان ایران و عراق، جلد دوم، تهران: نشر مرز و بوم.
۷- ابراهیم رزاقی، اقتصاد ایران، تهران: نشر نی، ۱۳۶۷
۸- فرهاد دژپسند و حمیدرضا رئوفی، اقتصاد کشور عزیزمان ایران در دوران جنگ تحمیلی، تهران: سپاه پاسداران، مرکز اسناد دفاع مقدس.
۹- محمدباقر نیکخواه بهرامی، مصاحبه با ایسنا با تیتر «دریافت غرامت جنگ از عراق باید به صورت خاص پیگیری شود» (۱۳۹۲).
۱۰- حسین اردستانی، «ایران هیچگاه موافقت خود را با بخشش غرامت جنگ اعلام نکرده است» خبرگزاری ایسنا، (۱۳۹۲).
واژه های کلیدی: ایران | خسارت | دریافت | قطعنامه | مجلس ایران | مجلس شورای اسلامی | اخبار بین الملل
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
